Weer naar school

Na 6 weken vakantie is het weer tijd voor school! Mijn dochter gaat naar groep 1, en heeft dezelfde juf en haar favoriete vriendjes in de klas. Dus ze zal ervan genieten. Ik ben benieuwd hoe moe ze thuiskomt na die eerste dagen. Nu de baby er is heeft ze daar ook al wat extra indrukken van, en merk ik dat ze vermoeider is. (uitslapen blijft uiteraard een zeldzaamheid..)

Mijn middelste zoon gaat alleen twee ochtenden naar de voorschool. Daar wordt hij ook erg moe van, maar hij vindt het ook enorm leuk. Dit keer zijn alle juffen nieuw voor hem, omdat de vorige allemaal met verlof zijn of een andere baan hebben. Hoe zou hij dit vinden?

Alle juffen en meesters staan in de startblokken, klassen zijn klaargemaakt en lessen voorbereid. Sommigen lonken nu alvast naar de herfstvakantie, maar dat duurt nog even denk ik. Ik zal het eens opzoeken en noteren in m'n agenda. Diverse mama's en kinderen in mijn omgeving zijn blij dat school weer begint.
Voor mij is het weer opnieuw een ritme vinden met de kinderen, en kijken hoe dat loopt. Ben nieuwsgierig hoe snel we allemaal weer gewend zijn aan de nieuwe dagindeling.

Update #uitdaging aflossen

Net voor mijn bevalling had ik mijn marktplaats verkopen op een rijtje gezet. Toch 50 euro bij elkaar met de verkoop van 'kleine' dingen zoals kinderkleding en wat zwangerschapskleding. Niet een topscore, maar toch mooi meegenomen.
Dit geld heb ik meteen naar onze spaarrekening gestort om extra te kunnen aflossen op onze aflossingsvrije hypotheek, aan het einde van het jaar.
Als ik weer meer tijd heb kan een groot deel van de zwangerschapskleding ook op marktplaats, dus wie weet heb ik dan binnenkort weer een mooi bedragje bij elkaar voor onze aflossing.

Verder zijn we nu met een kleine baby veel thuis, dus we gaan zeker niet 'per ongeluk' over onze budgetpotjes 'uit eten' heen. En gelukkig hadden lieve vrienden voor ons een voorraadje eten in de diepvries aangelegd, dus zijn we ook niet verleid tot de snackbar in deze drukkere periode. Ook kwamen m'n ouders twee keer voor ons koken. Fijn dit soort hulp!

Tips voor je kraamweek

Nu ik er zelf weer een kraamweek op heb zitten, had ik gewild dat ik me nog wat beter had voorbereid hierop. Hoe fijn het ook is dat de kraamzorg je wassen doet, je sanitair schoonmaakt en strijkt, ze doet dingen op haar eigen manier. En niet op die van jou, tenzij je het uit kan leggen. Al heb je daar de eerste dagen nog geen interesse in waarschijnlijk.

Dus hier nog wat tips voor iedereen die zich wil voorbereiden:

- Label je kasten/lades zodat de kraamzorg weet welke kleding waar moet opgeborgen (anders blijf je overal stapels kleding tegenkomen)
- Labels in je keuken kunnen ook handig zijn. Locatie koffie/thee/beschuit met muisjes
- Lijstje met je favoriete fruit of drankjes
- Maak een gebruiksaanwijzing voor je wasmachine/droger. (en of je wel of geen wasverzachter etc wilt gebruiken) Wat mag bij elkaar, welke temperatuur etc.
- Een paar pakken luiers in maat 1 & 2, zodat manlief niet meteen naar de winkel hoeft te racen. Er is al genoeg te doen.
- Verzorging voor jezelf. Zorg voor voldoende zoogcompressen, een goede anti-klovenzalf (van lanoline), voldoende kraamverband + opvolgverband (kotex) en iets lekkers voor onder de douche.
- Iets lekkers voor na je bevalling. De ene gaat voor sushi, de ander wil een rode biefstuk, sommigen verslinden slagroomtaart. Wat jij wilt. Een keertje verwennen mag best na die topprestatie!

Blogstilte: baby geboren!

De afgelopen weken was het erg stil op mijn blog. Met een heel goede reden :)

Ons derde kindje is geboren! We zijn erg gelukkig met de geboorte van onze zoon, en het gaat heel goed met iedereen.

Potjes vinden

Op ieder potje past een deksel. Maar hoe zit dat met budgetpotjes? Soms rijzen de bedragen de pan uit, en kan er zeker geen deksel meer op!

Sinds wij ons nieuwe plan hebben gelanceerd: extra zuinig leven de komende 5 maanden & de extra spaargelden aflossen op onze hypotheek, ben ik op zoek naar potjes om een deksel op te doen.
Dus niet meer de afgesproken budgetten overschrijden, en liefst nog minder uitgeven.

In mijn vorige blog noemde ik al het potje 'uit eten'. Die blijkbaar altijd overschreden wordt (oeps). Jammer is dat we dus met onze trouwdag ook niet uit eten kunnen nu. Maarja, met een kleine baby is dat misschien toch ook niet eens haalbaar. Volgend jaar weer :)
Weekendjes weg en vakantie doen we sowieso meestal niet in de 2e helft van het jaar, dus dat levert geen verdere besparing op.
Bij de budgetpotjes 'kinderen' valt misschien nog wat te winnen. Hoewel ik geen dure kleding koop, en ook niet veel, ga ik er toch nog wel eens overheen. Uiteraard bespaar ik niet op de noodzakelijke dingen. Gelukkig heb ik afgelopen koningsdag op de vrijmarkt voor allebei een winterjas gekocht voor een prikkie. Deze winter zitten we goed. Ook liggen er nog wat gekregen schoenen die ze lekker mogen aflopen op school. En pas heb ik in de volgende kledingmaat van mijn dochter nog wat winterkleding gekregen, dus dat zit wel goed. Misschien alleen voor mijn zoon de weggeefgroep nog wat in de gaten houden.

We hopen nog wat geld terug te krijgen van de energierekening, want ons voorschot was belachelijk hoog in dit huis. En dat terwijl het huis erg goed geïsoleerd is, en het natuurlijk een milde winter was.

Op welke zaken zou jij besparen?

Uitdaging: aangenomen

Nadat we een tijdje geleden een heel kleine aflossing op onze hypotheek hadden gedaan, kregen we een briefje van de bank met ons nieuwe maandbedrag. Hoewel de maandlasten maar weinig daalden, was het toch mooi meegenomen op jaarbasis. En als je uitrekent wat je dus de rest van de looptijd (iets van 25 jaar) bespaart door deze relatief kleine aflossing, dan is het zeker de moeite waard!
Hoe eerder je aflost, hoe meer je bespaart.

Toen we dit weekend een financieel avondje hadden waarbij we onze budgetten weer doornamen en de stand van zaken bekeken kwam dit ook ter sprake. Aflossen smaakt naar meer dus. Toch is het niet zo dat we echt geld overhebben om extra af te lossen, omdat er eerst nog een zolderverbouwing aan zit te komen. Hmmm, dat is jammer.
De blogs van serieuze bespaarders motiveerden, zoals je ook zag in een vorige blog. Kunnen wij niet een tijdje zuinig leven om wat extra geld te kunnen aflossen op onze hypotheek? Ja, dat kan.
Willen we dat? Durven we dat?

Een snelle rondblik langs onze budgetpotjes leerde ons dat er nog wel wat ruimte zit. Bijvoorbeeld 'uit eten' is een potje waar we meestal iets teveel in uitgeven. Bovendien is het een potje wat eigenlijk helemaal niet hoeft. (Al vinden we het heel leuk!) Het is niet zo dat we vaak uit eten gaan, misschien 2x per jaar. Maar even een koffie doen in een cafeetje, of een patatje halen voor de lunch, dat tikt toch een stuk harder aan dan gedacht. Wat wil je liever: lekker koffie's blijven drinken in restaurantjes of je hypotheek voortijdig afgelost (en dus meer financiële vrijheid)? Keuzes, daar draait het om als het gaat om financiën.

Tot het einde van het jaar gaan we proberen nog bewuster over onze aankopen en levensstijl na te denken. En al het geld wat we extra sparen boven ons richtbedrag voor de zolderverbouwing, maken we over naar onze hypotheek. Spannende uitdaging vind ik. Binnenkort meer

Afzien met een doel

Deze week heb ik een blog van iemand gelezen die rondkwam van 30-40% van zijn inkomen. Watttt? Ja, dat dacht ik dus ook!

Gewoon omdat hij erg zuinig was, en graag binnen een aantal jaar financieel onafhankelijk wilde worden. De levensstijl die deze persoon had was wel heftig. Geen variatie in maaltijden, alles lopend of op de fiets doen, goedkope (slechte) huizen, alles tweedehands, geen uitjes, alles verkopen wat je niet nodig hebt etc. Niet helemaal mijn idee van een fijn leven.
Het inspirerende van deze blog vind ik dat hij een aantal jaar compleet voor zijn doel ging. Hij ontzegde zich een hoop lol en mooie dingen voor dit doel, en het is gelukt. Dat is toch zeker wel inspirerend.

Pas schreef ik dat ik sommige luxe dingen mezelf en ons gezin niet wil ontzeggen. Oftewel, ik zou nog niet bepaalde dingen op kunnen geven om een bepaald doel te bereiken. Maar stel dat ik dat wel zou doen. Bijvoorbeeld een paar jaar niet op vakantie gaan, en het geld gebruiken voor de gewenste verbouwingen of aflossing van de hypotheek.
Misschien is dat wel heel bevredigend. Misschien is dat wel heel goed voor je mate van dankbaarheid voor je huidige situatie. Het zou kunnen dat de dingen die ik nu 'noodzakelijk' vindt, dat eigenlijk helemaal niet blijken te zijn. Interessant. Ik moet hier nog eens wat meer over nadenken...

Hoe kijk jij daar tegenaan? Zou jij een paar jaar lang iets willen opgeven om een bepaald doel te halen?

Vooruit bloggen

Vooruit bloggen. Het kan allemaal, blijkt. Hoewel ik nog niet de grootste held ben met dit soort websites, en vaak ook niet zoveel tijd heb om alles uit te pluizen, duurt het soms even voordat ik het door heb. Maar nu heb ik ontdekt dat je een blog kunt schrijven, en op een bepaalde datum en tijd online kunt laten verschijnen. Bloggen in het voren dus. In drukke tijden of tijden van vakantie of bevallingsverlof, erg handig! Ook als je op een dag heel veel inspiratie hebt, maar je lezers niet wilt oververmoeien met een overschot aan blogs. Op inspiratieloze dagen heb je er weer profijt van.

Zou je ook nog automatisch je nieuwe blogs op je twitter of Facebook kunnen laten verschijnen? Dat weet ik nog niet, dus het voelt nog steeds een beetje als handwerk. En ik weet eigenlijk ook niet of mijn volgers zich kunnen abonneren op nieuwe blogs, en bijvoorbeeld een mailtje in hun inbox krijgen. Al ben ik dus weer een kleine stap verder, ik heb nog veel vragen.
Stuur me gerust een berichtje als je een antwoord voor me hebt, dat helpt enorm :)

Fleurige jurkjes

Soms heb je opeens zin in iets fleurigs, toch?
Ik ben brunette, en herfstkleuren staan mij altijd goed. Daarnaast kan ik zalm, paars en mintgroen goed hebben. Dus vanzelfsprekend is mijn garderobe een beetje in de kleuren van aubergine, oranje, bruin, grijs, zwart. En dan af en toe wat zie je wat zalmroze, donkerpaars of een mintgroene broek (waar ik gek op ben!).
Maar soms vind ik het wat saai. Misschien moet ik eens zo'n kleurentest doen, en dan een middagje op pad met shoppingstyliste en een paar honderd euro. (hebben ze daar geen tv-programma's van? please, geef me op!)
Iets te prijzig lijkt me dat, dus ik kies vaak voor veilig. Een incidentele uitspatting daargelaten.

Maar nu is het een heerlijke zomer, en ben ik bijna niet meer zwanger. Dus ik heb zin in iets nieuws. Iets leuks om te dragen, een nieuw favoriet item, een fleurig jurkje!
Momenteel shop ik alleen nog online, dus ik ging meteen mijn favo winkels af. Niks. Tenzij ik voor 3 tinten zwart, 50 soorten grijs of felgeel wilde gaan. Eh nee!
Ik vroeg wat vrienden om advies. Leuke ideeën, maar ook niet echt helemaal mijn ding, of ver buiten mijn prijsrange. Tja, wat dan?

Gelukkig ging mijn man even een blouse shoppen in de stad bij Desigual. Dus ik van tevoren even op de site kijken, en wat zag ik? Jurkjes met 50% korting. Kijk, dat sprak me aan! Vrij snel vond ik wat leuks en stukken beter geprijsd dan normaal. Dus kon hij het mooi meenemen uit de stad. Nu hopen dat ik het perfect pas als ik niet meer zwanger ben...

Hollandse zomer

Heerlijk dit jaar, onze Hollandse zomer. Ben ik even blij dat we lekker thuis zijn!
Temperaturen zijn meestal prima en het strand is dichtbij voor ons. Naar mijn smaak wel iets te weinig regen voor m'n tuin, maar ach, ik sproei lekker in de avonduurtjes. Hoewel dit natuurlijk niet echt low-budget is (zou de waterrekening nu hoger uitvallen?)... Als ik niet hoogzwanger was zou ik uiteraard braaf met emmertjes water sjouwen die ik overal verzameld had.

Meest ideaal zou zijn als je overdag lekker rond de 25 graden zit met af en toe een wolkje voor de verfrissing. En vanaf een uur of 23 een buitje regen. Dit is allang weer over tegen de tijd dat de kinderen wakker worden, dus die kunnen meteen om 8uur de tuin weer in ;)

Ik weet dat dit soort klimaat voorkomt rond de Middellandse Zee, maar helaas niet hier. Toch klaag ik niet, deze zomer is heerlijk vergeleken met alles van de afgelopen jaren! Van mij mag het elk jaar zo zijn, dan hoef ik niet naar Frankrijk. Limburg is prima, ik koop wel croissants, stokbrood en lekkere rode wijn voor het 'buitenland-gevoel'.

Sparen voor je kinderen

Ik heb de nieuwe regels voor studiefinanciering gelezen. Wat had ik het dan nog goed! Hoewel het geen vetpot was, en ik altijd een bijbaantje heb gehad, werd mijn beurs omgezet in een gift na het behalen van mijn diploma. Dat scheelde toch zo'n 30000 euro aan studieschuld. Ik had verder maar een studieschuld van 500 euro, en die heb ik zo snel mogelijk terugbetaald. Gelukkig.
Onze kinderen lijken alles te moeten gaan lenen en geen OV jaarkaart meer te krijgen, en dus begint elke student zijn werkende leven met een schuld van 30000 euro of meer. Pittig!

Mijn kinderen gaan nog lang niet studeren, maar tegen die tijd heb ik er wel drie. En die drie gaan vermoedelijk binnen een periode van 5 jaar allemaal aan de studie. Ik vermoed dat pa en ma dat niet allemaal kunnen betalen, dus we beginnen nu vast met sparen voor hun toekomst. Hoewel we op dit moment nog maar een heel klein bedragje sparen voor elk kind per maand, is het mooi meegenomen tegen die tijd.

Onze kinderen hebben elk hun eigen spaarrekening. Kinderspaarrekeningen hebben bijna altijd een hogere rente dan een normale spaarrekening. Hierop staan ook de geboortegift van opa's en oma's, geld uit de spaarpotjes en het geld wat wij voor ze sparen. Nadat ze zakgeld krijgen gaat ook het deel wat ze daarvan zelf sparen, op deze rekening.

Weinig nut?
Ben je bang dat jouw kleine bijdrage nu niks voorstelt later? Stel dat je vanaf de geboorte elke maand een tientje in een oude sok stopt voor je kind, dan heb je op z'n 18e al 2160 euro bij elkaar. Klinkt niet slecht toch? Als je het op een spaarrekening zet krijg je nog een beetje extra rente, dus dan zal je toch weer een stukje hoger uitkomen. Mooi meegenomen denk ik. Begin je pas op z'n 4e met een tientje in een oude sok stoppen, dan heb je maar 1680 euro bij elkaar.

Wat je ook kunt doen is het spaargeld voor je kind in een deposito stoppen. Bijvoorbeeld als je 1000 euro bij elkaar hebt, stop je dat in een langere termijn deposito. Krijg je op een normale rekening misschien 1,5% rente, dan krijg je bij een deposito waar je het geld 10 jaar vast hebt staan bijvoorbeeld 3,0% rente. Nadeel is dat je het niet tussendoor eraf mag halen. Maar omdat het voor je kinds toekomst is, doe je dat toch niet zo snel waarschijnlijk. En ondertussen spaar je gewoon weer verder.

Eten met kinderen

Niet ieder kunt glundert bij het zien van een bordje rauwkost. Ook staan peuters erom bekend dat ze groente uit de sausjes vissen, of een sterke voorkeur hebben voor vlees en pasta. Wat te doen als je kind niet zo goed eet als je zou willen?

Mijn dochter at tot 1,5 jaar alles! Vis, rijst, groente, alles wat we haar voorzetten. Opeens was het over. Huh? Eerst dachten we dat het een bevlieging was, en dat het wel snel weer over zou gaan. Maar ze wilde alleen nog rauwe groente eten. Komkommer, tomaat, wortels en paprika. Vlees, ei of vis hoefde ze niet, aardappels en zelfs patat niet. Geen pannenkoeken, geen pasta, hoogstens een broodje en soms wat kaas. Daar gaat de schijf van vijf...

Na een paar jaar van alles uitproberen met wisselend succes werkte voor ons de methode: geen toetje. Toetje is bij ons altijd; volle yoghurt, maar blijkbaar vindt ze dat heerlijk. Bordje niet leeg, dan geen toetje.
Hoewel het consultatiebureau (cb) me dit heeft afgeraden omdat je kind er eetstoornissen van zou kunnen krijgen (belonen met voedsel), zijn we op een gegeven moment toch overstag gegaan. Binnen een week was het geregeld. Ze eet nu weer alles, de protesten zijn weg, ze eet ook sneller en groeit weer beter. Liefst eet ze nog wat extra rauwkost, maar dat is prima. Ze krijgt nu weer genoeg calorieën binnen om ook lekker naar school te kunnen en zich uit te leven.

Ik wil niks ten nadele van het cb zeggen, ze hebben geweldige tips als je omhoog zit! Maar het zijn gemiddelde tips, en jouw kind is nooit gemiddeld. Kijk als ouders echt naar jouw situatie. Wat kan wel, en wat kan niet. Probeer het uit, en houd het minstens een week vol. Werkt het niet, probeer dan iets anders.

Spaartips

Je wilt wel sparen, maar geen idee waar je moet beginnen? Daar hebben veel mensen last van! Dus je bent zeker niet de enige.

1. Voor sparen geldt, begin liever vandaag dan morgen. (leer je kinderen om te sparen!)
2. Je kunt beginnen met een vast bedrag per maand. Al is het maar een klein bedrag, toch is het idee dat je iets opzij kunt zetten, aantrekkelijk. Zelfs al is het maar 10 of 50 euro per maand.
3. Geef je teveel uit in een maand, dan is de drempel om geld van je spaarrekening af te halen meestal ook iets hoger, dan wanneer je het geld op je betaalrekening laat staan.
4. Een spaardoel maken helpt ook. Bij heel veel banken hebben ze inmiddels ook de mogelijkheid om je spaarrekening te verdelen in 'spaarpotjes' en die kun je dan zelf een spaardoel geven. Handig als je je spaargeld wilt verspreiden.
5. Je kunt ook sparen met percentages. Bijvoorbeeld 10% voor noodgevallen, 10% voor de toekomst. Zo houd je nog 80% van om te leven. Lukt dat makkelijk? Misschien kun je proberen van 75% of 70% te leven..
6. In maanden met extra inkomen, extra spaargeld opzij zetten. 13e maand, vakantiegeld of belastingteruggave zijn mooie momenten daarvoor. Dit is iets wat je van tevoren moet plannen, anders is gek genoeg, je geld toch opeens op ;)
7. Extraatjes door iets wat je verkoopt, een meevaller in je toeslagen, verjaardagsgeld kunnen ook je spaarsaldo verhogen. Zeker als je een mooi doel hebt, zal dat makkelijker gaan.
8. Sparen voor de lol werkt vaak niet, de motivatie is dan niet hoog genoeg. Na 2 maanden heb je toch het idee, laat ik het maar uitgeven.
9. Houd vol!

Vooral het volhouden is soms moeilijk. Als ik naar mijn eigen situatie kijk heb ik meer spaardoelen dan spaargeld, en dat geldt vast voor de meeste mensen. Ik heb nu een soort meerjaren-plan gemaakt. Dus dit jaar spaar ik voor een dakkapel en het opknappen van de zolder, de volgende jaren spaar ik voor de nieuwe keuken, en de jaren erna voor extra aflossingen op onze aflossingsvrije hypotheek. Maar ook zijn er nog plannen voor de tuin, en zal de auto een keer vervangen moeten worden. Ik probeer dus niet alle spaargeld op te maken.

Wat is jouw spaartip? Wat werkt voor jou het beste?

Fan van weggeven

Volgens mij heb ik hier nog nooit over geblogd, maar ik ben erg enthousiast over de 'weggeefgroep'. Ken je het principe?
Op Facebook word je lid van de groep, en daar kun je spullen weggeven of krijgen. Allemaal gratis (als het goed is). Ook zouden de spullen niet meer doorverkocht mogen worden (als het goed is).
Waar wij wonen bestaat een weggeefhoek voor de regio, maar het nadeel daarvan is (heb ik gemerkt) dat je de mensen niet echt kent, en dus ook niet weet of de mensen echt komen opdagen. Dus soms heb je al 4x iets aangeboden, steeds aan een ander toegezegd en ben je het na vier weken nog niet kwijt. En je blijft toch thuis voor de afspraak.
Nu kwam iemand uit onze kerk op het briljante idee om een weggeefgroep voor onze kerk te maken. Die mensen kom je op zondag tegen, het spreekt makkelijk af en je weet een beetje wie de mensen zijn. Inmiddels zijn er ruim 400 leden, en ken ik echt niet iedereen meer. Maar het werkt nog steeds.

Er worden mooie dingen weggegeven, en ook dingen waarvan je weet dat iemand er nog best een paar tientjes voor had kunnen krijgen op marktplaats. Leuk om te zien. Het mooie vind ik, dat je zelf ook weer dingen kunt krijgen waar jij heel blij mee bent. Geef jij iets moois weg, of reageer je op een 'noodoproepje' en geef je iets weg wat je iets kost. Kans is groot dat je een tijdje later zelf krijgt wat jij zoekt. Superduurzaam, voordelig voor je portemonnee, goed voor milieu, gezellig en onwijs handig. Ik ben fan!

Luxe ontzeggen

Ik vroeg mezelf af: zou ik bereid zijn om mezelf nu alle 'luxe' te ontzeggen, zodat ik in de toekomst ruimer kan leven?
Het antwoord is: NEE. (shocking toch?)

Ik kwam tot de conclusie dat het wel zou kunnen, als het noodzakelijk was. Bijvoorbeeld in geval van werkeloosheid, zou ik echt nog wel wat dingen kunnen schrappen in mijn uitgavenpatroon. Er is nog genoeg speling om dingen weg te laten, zelfs al doe ik ze nu al heel bewust & low-budget: bijv het jaarlijkse weekendje weg, vakantie, nieuwe spullen voor in huis en uit eten.

Daarnaast zijn er nog een hoop dingen die minder uitgebreid kunnen. Bijv. kledinggeld kan minder bij ons allebei, boodschappen kunnen vast ook nog wel iets minder ruim, kindergeld kan minder, cadeautjes (sorry familie/vrienden), een uitje + oppasgeld hoeft ook niet etc.

Als ik al die dingen nu al zou doen, zou dit op jaarbasis echt heel veel geld schelen. Maar daartoe ben ik dus niet bereid. Ik waardeer de balans tussen verantwoordelijk leven en genieten. Ik vind het wel fijn om te weten dat er nog ruimte is, dat er nog dingen anders kunnen als het nodig is. Dat geeft rust.
Vorig jaar, toen we wisten dat we ons huis zouden verkopen met een restschuld, hebben we ook een super low-budget vakantie gehouden om zoveel mogelijk vrije dagen en vakantiegeld over te houden. Was helemaal prima! We hebben genoten. Financieel gezien was het ook heel fijn, want we konden zonder problemen de restschuld ophoesten bij de notaris met spaargeld wat we al eerder bij elkaar hadden verzameld. (Al deed het wel even pijn natuurlijk) Nu moet je gewoon niet meer aan dat bedrag denken, en lekker doorgaan met je leven. In ons geval, niet te luxe en niet overdreven zuinig.

Kan jij jezelf alle luxe ontzeggen? En waarom zou je dat wel of niet doen?